ünlü ve ünsüz harfler konulu yazımızda öncelikli olarak ünlü harfler ve ünsüz harfler nelerdir sorularının cevabını bulamaya çalışacağız. Ayrıca ünlü ünsüz harfler konusunu detaylı olarak anlatmaya çalışacağız.
Ünlü ve Ünsüz Harfler
Latin alfabesinde 29 adet harf vardır. Bu harfler ise ünlü harfler ve ünsüz harfler olarak gruplandırılmışlardır. 29 adet olan harften 21 tanesi ünsüz harf iken 8 tanesi ise ünlü harftir. Ünlü harfler ünsüz harfler kendi içlerinde de çeşitli gruplara ayrılırlar. Ünlü ünsüz harfler bilmeyen kişiler için büyük karışıklık çıkarabilmektedir. Bunun için ünlü ve ünsüz harfleri ayrıt etmenin en kolay yolu ünlü harflerin tek başına söylenebilirken ünsüz harflerin tek başına söylenemediklerinin bilinmesidir.
Ünlü Harfler
Türkçede 8 adet ünlü harf vardır. Bu harfler tek başlarına telaffuz edilebilen sesli harflerdir. Ünlü harfler; a, e, ı, i, o, ö, u ve ü harfleridir. Alfabemizde bulunan bu ünlü harfler kendi içlerinde bazı durumlara göre sınıflandırılırlar.
Bu durumlar şunlardır;
- Sesin çıkışına ve dilin durumuna göre ünlü harfler
- Dudakların durumuna göre ünlü harfler
- Çenenin durumuna göre ünlü harflerdir.
Bu sınıflara ayrılan ünlü harfler durumlara göre kalınlık, incelik, genişlik, darlık, düzlük ve yuvarlık gibi özelliklere sahip olurlar.
Sesin Çıkışına Göre Ünlüler
Sesin çıkışına göre ünlü harfler kalın ünlüler ya da ince ünlüler olarak adlandırılırlar. Harfler telaffuz edilirken dil öne doğru çıkıyorsa söylenen harf ince ünlüdür. Dil geriye doğru gidiyorsa harf kalın ünlüdür. Bu durumda dilin ve sesin çıkışına göre kalın ünlüler a, ı, o ve u harfleridir. Dilin durumuna ve sesin çıkışına göre ince ünlüler ise e, i, ö ve ü harfleridir.
Dudakların Durumuna Göre Ünlüler
Ünlüler telaffuz edilirken dudaklar düz bir hal alıyorsa söylenen harf düz ünlü, dudak yuvarlak bir hal alıyorsa söylenen harf yuvarlak ünlüdür. Dudağın durumuna göre düz ünlüler a, e, ı ve i ünlüleridir. Dudağın durumuna göre yuvarlak ünlüler ise o, ö, u ve ü ünlüleridir.
Çenenin Durumuna Göre Ünlüler
Ünlü harfler telaffuz edilirken çene çok açılıyorsa söylenen ünlü geniş ünlüdür. Telaffuz sırasında çene az açılıyorsa söylenen ünlü dar ünlüdür. Çenenin durumuna göre geniş ünlüler o, ö, a ve e harfleridir. Çenenin durumuna göre dar ünlüler ise ı, i, u ve ü ünlüleridir. Detaylı olarak ünlü harfler nelerdir? yazımıza bakabilirsiniz.
Ünsüz Harfler
Türk alfabesinde toplamda 21 tane ünsüz harf bulunmaktadır. Bu harfler tek başlarına telaffuz edilemeyen sessiz harflerdir. Ünsüz harfler şunlardır; b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y ve z harfleridir. Ünsüz harflerde kendi içlerinde sert ve yumuşak ünsüzler olarak gruplara ayrılırlar.
Sert Ünsüzler
Sert ünsüzler ses telleri titreşmeden söylenebilen ünsüzler harflerdir. Alfabemizde bulunan sert ünsüzler f, s, t, k, ç, ş, h ve p harfleridir. Sert ünsüzler sürekli sert ünsüzler ve süreksiz sert ünsüzler olarak ikiye ayrılırlar. Bu kategoriler ünsüz harflerin söylenirken ses tellerinde titreme olmadan sürekli söylenebilmeleri yada söylenememeleri durumlarına göre sınıflandırılırlar. Ses tellerinin titreşmeden sürekli söylenebilen sert ünsüzler s, ş, h ve f harfleridir. Süreksiz sert ünsüzler ise t, k, ç ve p harfleridir.
Yumuşak Ünsüzler
Yumuşak ünsüzler telaffuz sırasında ses tellerinde titreşme yaratan ünsüz harflerdir. Yumuşak ünsüzler şunlardır; b, c, d, g, ğ, l, m, n, r, v, y, z gibi harflerdir. Yumuşak ünsüzler de sürekli yumuşak ünsüzler ve süreksiz yumuşak ünsüzler olarak ikiye ayrılırlar. Sürekli yumuşak ünsüzler ses tellerinin titreşmesiyle sürekli olarak söylenebilen ünsüz harflerdir. Bunlar ğ, l, m, n, r, v, y ve z harfleridir. Süreksiz yumuşak ünsüzler ise b, c, d ve g harfleridir. Detaylı olarak ünsüz harfler nelerdir? yazımıza bakabilirsiniz.