ünsüz sertleşmesi konulu makalemizde sizlere ünsüz sertleşmesi nedir ve ünsüz sertleşmesi örnekleri nelerdir soruların cevaplayacağız. Ardından ünsüz benzeşmesi sertleşmesi ne olduğundan bahsedeceğiz.
ünsüz Sertleşmesi Nedir ?
Bir kelimenin sonunda f, h, s, ç, ş, p, t, k sert ünsüzleri varsa ve bu kelimeye b, c, d, g yumuşak ünsüzleriyle başlayan bir ek getiriliyorsa, yumuşak ünsüz kelimenin köküne uyum sağlar ve değişerek sertleşir. Bu ses olayının adına da ünsüz sertleşmesi denir.
Daha kolay kavrayabilmek için şöyle özetleyebiliriz:
Sert Ünsüzler: f, s, t, k, ç, ş, h, p (Fıstıkçı Şahap olarak kodlanabilir.)
Yumuşak Ünsüz Harfler: z, y, v, b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r
Ünsüz Benzeşmesi Örnekleri
Ünsüz sertleşmesinin ne olduğunu öğrendikten sonra ünsüz sertleşmesi örnek değişimlerini aşağıda inceleyelim.
- Ünsüz sertleşmesinde -ci, -cı gibi ekler kelime köküne göre -çi, -çı şeklinde değişim göstererek sertleşmeye uğrar.
- Bağlaç olmayan -de, -da gibi ekler de, -te, -ta şeklinde sertleşir.
- Yumuşak ünsüz ile başlayan -gan, -gen gibi ekler ise kelimede, -ken, -kan gibi sertleşmeye neden olur.
Ünsüz Sertleşmesine Dair İpuçları Nelerdir?
Ünsüz sertleşmesinin genel kurallarının dışında dikkat edilmesi gereken birtakım ipuçları bulunmaktadır.
Ünsüz sertleşmesi nedir inceledikten sonra bu detayları sıralayalım:
- Birleşik sözcükler ünsüz benzeşmesi kuralına uymaz.
- Birtakım matematik terimlerinde de bu sertleşme kuralı aranmaz.
- Ünsüz sertleşmesi kuralı, sayıların rakamla yazıldığı zamanda geçerlidir.
- “-De, -da” bağlacı kendi başına bir sözcük olduğu için sert ünsüzle biten bir kelimenin sonuna gelse dahi bu kurala uyum göstermez.
- Ünsüz sertleşmesinin kökte ya da gövde de var olan bir ünsüz uyumu olmadığı, daha sonradan oluşan bir ses olayı olduğu unutulmamalıdır.
- Şehir ismi ya da insan ismi gibi kısacası tüm özel isimlere gelen eklerde ünsüz sertleşmesi kuralına uyum sağlar.
Kelimeleri tek tek incelediğimizde bu kuralı fark etmek ya da anlamak daha kolaydır. Ünsüz sertleşmesi ile ilgili cümle örnekleri incelemesi yaparken biraz daha zorlayabilir ancak gerekirse cümle içerisindeki tüm kelimelerin köküne inerek, sertleşmeyi bulabilirsiniz.
Kısacası;
- C yumuşak ünsüzü, Ç sert ünsüzüne
- D yumuşak ünsüzü, T sert ünsüzüne,
- G yumuşak ünsüzü, K sert ünsüzüne dönüşür ve sertleşir. ünsüz benzeşmesi sertleşmesi ana hatlarıyla böyle özetlenebilir.
