ünsüz ikizleşmesi makalemizde ünsüz ikizleşmesi nedir ve ünsüz ikizleşmesi örnekleri nelerdir soruların cevabını bulmaya çalışıyor olacağız.
Ünsüz ikizleşmesi
Türkçede bazı sözcüklerin yazımı ve okunuşu arasında farklar olabilir. Bu durum bazı harflerin tekrarlanması ya da söylerken düşmesi ile ilgilidir. Daha doğrusu geçmişten gelen dilsel farklılıklardan kaynaklanır. Bunlardan birisi de ünsüz ikizleşmesi durumudur. Aslında bu durum ünsüz türemesi olarak da adlandırılabilir, çünkü yazımda değil de söylem de bir ünsüz sanki iki kez yazılmış gibi söylenir. Bu konu örneklerle daha iyi açıklanabilir.
Örneklerle ünsüz ikizleşmesi
Ünsüz ikizleşmesi örnekleri için bazı koşullar söz konusudur.
Bunlar kısaca şöyle sıralanabilir.
- Öncelikle kelimenin ortasında iki ünlü arasında bir ünsüz harf olması gerekir.
- Genellikle iki heceden oluşan bu kelimelerin okunuşu sırasında ikinci hece daha vurgulu söylenir.
- İlk hecede bulunan ünlü harfler zayıf boğumlamalı ünlüler arasındadır.
- İlk hecedeki bu durumdan kaynaklı olarak ikinci hecedeki boğumlanma hecenin sınırlarını aşar ve hecenin başında bulunan ünlü harf iki kez yazılmış gibi söylenir.
Kelimelerle açıklamamız gerekirse döşek kelimesinin döşek, eşek kelimesinin eşşek, aşağı kelimesinin aşşağı ve kaşık kelimesinin gaşşıh kelimesine dönüşmesi bu ses olayının örnekleridir.
ünsüz ikizleşmesinin Nedenleri
Aslında ünsüz ikizleşmesi tamamen söylem alışkanlıkları ile ilgilidir. Yukarıdaki örnekler dışında bazen türemiş kelimeler ve ek almış kelimelerde de ilk kelimenin sonundaki harf tekrarlanabilir. Mesela hak kelimesi ek aldığında sondaki k harfi tekrarlanır ve hakkımız gibi yazılır.
Aynı şekilde etmek gibi bir yardımcı fiil alan kelimeler için de bu durum söz konusudur. Mesela his kelimesi etmek ekini aldığında hissetmek olarak söylenir. Bu durum yukarıdaki örneklerden farklı olarak sadece söylemle değil yazımla da ilgilidir. Ama genel olarak ünsüz ikizleşmesi sadece söylemde de geçerli olabilir.
