ünlü türemesi yazımızda sizlere ünlü türemesi nedir ve ünlü türemesi örnekleri nelerdir soruların cevabını bulmaya çalışacağız. Ayrıca ünlü türemesi ile ilgili cümleler paylaşacağız.
Ünlü Türemesi
Ünsüz (sessiz) harf ile biten bazı sözcükler ünsüz harf ile başlayan bir ek aldıklarında iki ünsüz harfin birleştirilebilmesi için araya bir ünlü (sesli) harf girer. Başka bir anlatımla sonunda bir sürekli ya da bir süreksiz ünsüzden (sessizden) sonra bir sürekli ünsüz (sessiz) bulunan Farsça ve Arapça sözcüklerde son iki ünsüz (sessiz) arasında söyleyişi kolaylaştırmak için bir ünlü (sesli) türetilir. Bu ses olayı ünlü türemesi (sesli türemesi) olarak adlandırılır.
Genellikle küçültme eki alan sözcüklerde ya da pekiştirme eki alan sözcüklerde görülür. Ünlü türemesi örnek sözcüklere yer vererek konuyla ilgili detaylı bilgi aşağıda verilmiştir.
Küçültme Eki Alan Sözcüklerde Görülen Türeme
Tek heceli bazı sözcüklere ve sıfatlara küçültme eki olan –cik ekinin gelmesiyle orta hecede türeme görülebilir.
- Az sözcüğüne gelen -cık eki kelimede türemeye yol açar ve azıcık kelimesi oluşur.
- Genç sözcüğüne gelen -cik eki kelimede türemeye yol açar ve gencecik kelimesi oluşur
- Dar sözcüğüne gelen -cık eki kelimede türemeye yol açar ve daracık kelimesi oluşur.
Küçültme eki alan sözcüklerde görülen türeme yukarıda anlatıldığı gibidir, örneklemeler çoğaltılabilir.
Pekiştirme Eki Alan Sözcüklerde Görülen Türeme
Pekiştirme yapılırken bazı sözcüklerde görülür.
- Sap-sağlam sap-a-sağlam
Sözcüğün aslında ‘’a’’ ünlüsü olmadığı halde, pekiştirme yapılırken arada ‘’a’’ ünlüsü türemiştir.
- Gep-genç gep-e-genç
Sözcüğün aslında ‘’e’’ ünlüsü olmadığı halde, pekiştirme yapılırken arada ‘’e’’ ünlüsü türemiştir.
- Güp-gündüz güp-e-gündüz
Sözcüğün aslında ‘’e’’ ünlüsü olmadığı halde, pekiştirme yapılırken arada ‘’e’’ ünlüsü türemiştir.
Pekiştirme eki alan sözcüklerde görülen türeme yukarıda anlatıldığı gibidir, örneklemeler çoğaltılabilir.
Farsça ve Arapça Kelimelerde Görülen Türeme
Telaffuz kolaylığı için ünsüz harfler arasında görülür.
- Emr emir
- Sabr sabır
- Şükr şükür
- Zehr zehir
- İlm ilim
- Hükm hüküm
- Şahs şahıs
- Nakl nakil
Arapça kelimelerde ve Farsça kelimelerde görülen türeme bu şekildedir.
Yabancı Kelimelerde Görülen Türeme
Bazı yabancı kelimelerin başında görülür.
- i-limon ilimon
- i-recep İrecep
- ı-raf ıraf
- ı-ramazan Iramazan
Yabancı kelimelerde türeme bu şekilde görülmektedir.
Konu sonundaki ünlü türemesi ile ilgili cümleler konuyu pekiştirmenizde önemlidir:
- Biricik yeğenimle tiyatroya gideceğiz.
- Sapasağlam teslim ettiğim bilgisayarım bozulmuş.
- Elinden zehir olsa içerim.
Bu cümlelerdeki biricik, sapasağlam, zehir kelimelerinde türeme görülmektedir.
